เกาะติดข่าวสาร >> คมชัดลึก ออนไลน์ วิกฤตการณ์ ร. ศ. 112 ครั้งนั้น ได้สร้างความเศร้าโศก เสียพระราชหฤทัยให้กับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เป็นอย่างมาก สิ่งที่จะเล่าต่อไปนี้ จะนับว่าเป็นรอยสักที่ไม่มีวันลบเลือนไปจากใจคนไทยที่ชื่นชอบเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของชาติบ้านเมืองเราก็เป็นได้ นั่นคือ เหตุการณ์ของวันนี้ เมื่อ 125 ปีก่อน ที่ไทยต้องกลืนเลือดทำสนธิสัญญา ที่มีชื่อดี แต่เนื้อหาของมันยากจะบรรยาย นั่นคือ "สนธิสัญญาสันติภาพ" ซึ่งเกิดขึ้นในวันที่ 3 ตุลาคม พ. 2436 และภายใต้เนื้อหาของสนธิสัญญาฉบับนี้เอง ที่นำมาซึ่งความเจ็บชำน้ำพระราชหฤทัยของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ หรือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ที่ทรงจดจำจนต้องทรงสักยันต์ "ตราด ร. 112" ไว้ตรงพระอุระของพระองค์เอง เพื่อเป็นการย้ำเตือนถึงความเจ็บช้ำที่เกิดจากเหตุการณ์ในครั้งนั้น!! ถามว่าเหตุใดสนธิสัญญาฉบับนี้ จึงเกิดขึ้น คำตอบคือต้นตอมาจากเรื่องราวปัญหาระหว่างราชอาณาจักรสยาม กับ ฝรั่งเศสในสมัยสาธารณรัฐฝรั่งเศสที่ 3 ที่เรียกกันว่า "วิกฤติการณ์ ร.
112 ในร่างสัญญาดังกล่าวไทยมีข้อเสียเปรียบหลายประการโดยเฉพาะเมืองจันทบุรี มีสาระสำคัญดังนี้ 1. รัฐบาลไทยสละสิทธิทั้งหมดในดินแดนบนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงและเกาะต่างๆในแม่น้ำนั้น 2. ห้ามรัฐบาลไทยส่งเรือรบเข้าไปในทะเลสาบ ในแม่น้ำโขง และลำน้ำที่แยกมา 3. ห้ามรัฐบาลไทยสร้างด่านหรือค่ายทหารในเมืองพระตะบอง และเสียมราฐ 4.
วันนี้ครบรอบ 119 ปีวิกฤตการณ์ รศ. 112 เหตุการณ์ที่สยามจวนเจียนจะเสียเอกราชมากที่สุด จึงขอเอาเรื่องเก่ามาเล่าอีกสักครั้ง เนื่องจากในยุคนั้นประเทศมหาอำนาจตะวันตกมีนโยบายใน การแสวงหาอาณานิคม และได้แผ่อำนาจเข้ามาล่าเมืองขึ้นในดินแดนแหลมสุวรรณภูมินี้ ร. ๕ก็ทรงตระหนักถึงอันตรายของตต. ในเรื่องนี้ จึงทรงดำเนินนโยบายเพื่อพัฒนาประเทศให้ทันสมัย และปรับปรุงกองทัพให้รับกับภัยคุกคามจากชาติตะวันตก อาทิเช่นการปรับปรุง อาวุธยุทโธปกรณ์ ป้อมต่างๆ รวมทั้งการจ้างนายทหารจากชาติที่ทรงเรียกว่า เข้ามารับราชการ เพื่อสอนกลยุทธอย่างตะวันตกให้สยาม หนึ่งในโครงการป้องกันประเทศของร.
112 ได้ก่อผลกระทบกับเรื่องเล่าสมัยใหม่เกี่ยวกับอดีตของสยามมากเพียงใด? เป็นไปได้หรือไม่ว่ากำเนิดของภูมิกายาและบทบาทของแผนที่จะต้องถูกกลบเกลื่อนเพื่อลบล้างความไม่ต่อเนื่อง สยามหลังวิกฤตการณ์ ร. 112 โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปรากฏตัวของภูมิกายา มีความสัมพันธ์กับการเกิดขึ้นของการเขียนประวัติศาสตร์แบบใหม่ในสยาม หรือไม่อย่างไร? เราลองมาดูว่าเรื่องราวของจุดพลิกผันของวิกฤตการณ์ ร. 112 ได้ถูกอธิบายไว้อย่างไร ยุทธศาสตร์ที่ประวัติศาสตร์นิพนธ์ดังกล่าวใช้อาจชี้ให้เห็นว่าอดีตของสยามทั้งหมดถูกประกอบสร้างขึ้นมาอย่างไร ผลผลิตแรกของการเชื่อมต่อระหว่างภูมิกายากับประวัติศาสตร์ที่เราจะพิจารณากันคือ ประวัติศาสตร์นิพนธ์ของช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อดังกล่าวนั่นเอง. อ้างอิง
2436 ฝรั่งเศสได้ยกเลิกการปิดล้อมอ่าวไทย แต่ยึดจันทบุรีไว้เป็นประกัน 3 ตุลาคม พ. 2436 ไทยต้องจ่ายเงินค่าปฏิกรรมสงครามให้แก่ฝรั่งเศสเป็นจำนวน 3 ล้านฟรังก์ และต้องเสียดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง คือ อาณาจักรลาวเกือบทั้งหมดให้แก่ฝรั่งเศสพ. 2445 ถึง พ. 2446 ไทยต้องทำสนธิสัญญากับฝรั่งเศสอีกสองฉบับ เพื่อให้ฝรั่งเศสถอนทหารออกจากจันทบุรี โดยไทยต้องยอมเสียดินแดนฝั่งขวาของแม่น้ำโขงจำนวน 62, 500 ตารางกิโลเมตร ฝรั่งเศสได้ถอนทหารออกจากจันทบุรีเมื่อวันที่ 8 มกราคม พ. 2447 แต่กลับไปยึดตราดและเกาะกงเป็นประกันแทน 23 มีนาคม พ. 2449 ฝรั่งเศสยอมถอนทหารออกจากตราดพร้อมทั้งคืนดินแดนด่านซ้าย และทุกเกาะที่ตั้งอยู่ทางใต้ของแหลมสิงห์ จนถึงเกาะกูด โดยฝ่ายไทยยกพระตะบอง เสียมราฐและศรีโสภณ (มณฑลบูรพาหรือเขมรส่วนใน) เรียบเรียงเนื้อหาโดย น. อ. พิพัทธ์ พุกงาม รองผู้อำนวยการ กองประวัติศาสตร์ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ